Spośród wielu oferowanych w kraju kolektorów możemy podzielić je na dwa rodzaje: kolektory słoneczne płaskie i próżniowe. Czy się różnią oba urządzenia pod względem budowy?
Niezależnie od rodzaju kolektory słoneczne działają w podobny sposób – energie promieniowania słonecznego zamieniają na użyteczne ciepło grzewcze wykorzystywane najczęściej do ogrzewania ciepłej wody użytkowej, rzadziej do wspomagania ogrzewania budynku i wody w basenach kąpielowych.
Głównym elementem kolektora słonecznego jest absorber. Najczęściej wykonany jest z blachy miedzianej pokrytej warstwą pochłaniającą promienie słoneczne (warstwa absorpcyjna) z czarnego chromu (np. kolektor Vitosol 100-F) lub na bazie tlenków tytanu (Vitosol L 200-F). Pod blachą absorbera znajdują się przewody, którymi przepływa czynnik grzewczy – płyn na bazie glikolu. Czynnik grzewczy odbiera ciepło z absorbera i transportuje do np. podgrzewacza pojemnościowego (zbiornika), gdzie oddaje ciepło ze słońca wodzie użytkowej.
Kolektory próżniowe mogą znacznie różnić się między sobą budową, sposobem pracy i ilością pozyskiwanego z nich ciepła. Możemy je podzielić na kolektory z bezpośrednim przepływem czynnika grzewczego przez absorber np. Vitosol 200-T i działające na zasadzie rurki cieplnej (Heatpipe), np. Vitosol 300-T.
W kolektorach z bezpośrednim przepływem, podobnie jak w płaskich, glikol przepływa przewodami umieszczonymi pod absorberem odbierając od niego zgromadzone ciepło słoneczne.
W kolektorach Heatpipe w rurce odbierającej ciepło z absorbera znajduje się niewielka ilość czynnika roboczego (woda lub alkohol), która odparowuje przy temperaturze nawet poniżej 30°C. Odparowany czynnik roboczy przekazuje ciepło glikolowi w kondensatorze. Po oddaniu ciepła skrapla się i spływa w dół rurki aby ponownie odparować ogrzewając się od absorbera. W kondensatorach znajdują się ograniczniki temperatury maksymalnej, które po przekroczeniu dopuszczalnej temperatury odcinają dopływ pary czynnika roboczego do kondensatora – „wyłączają” kolektory słoneczne przy temperaturze 150°C zapobiegając przegrzewom. Kolektory słoneczne tego rodzaju polecane są szczególnie do instalacji, w których mogą występować częste braki odbioru ciepła z kolektorów np. gdy instalacja solarna służy również do wspomagania ogrzewania budynku, gdzie w okresie letnim mogą występować duże nadwyżki ciepła.
W kolektorach płaskich izolacja cieplna najczęściej wykonana jest z wełny mineralnej. Natomiast w kolektorach próżniowych jest nią właśnie próżnia panująca w szklanych rurach.