Zacznijmy od tego, czym jest złoże jonowymienne: to o kolumna jonitowa znajdująca się wewnątrz zmiękczacza wody. Tworzy ją kwaśna żywica kationitowa o żelowej strukturze. To właśnie przez nią przepływa każdy litr wody, zanim trafi do poszczególnych punktów poboru w domu. To w niej zachodzą dwa kluczowe procesy: zmiękczanie wody oraz regeneracja zmiękczacza.
Zacznijmy od tego, czym jest złoże jonowymienne: to o kolumna jonitowa znajdująca się wewnątrz zmiękczacza wody. Tworzy ją kwaśna żywica kationitowa o żelowej strukturze. To właśnie przez nią przepływa każdy litr wody, zanim trafi do poszczególnych punktów poboru w domu. To w niej zachodzą dwa kluczowe procesy: zmiękczanie wody oraz regeneracja zmiękczacza.
Żywica jonowymienna zbudowana jest z licznych małych ziaren o porowatej strukturze. Zawierają one stałe jony ujemne, których nie da się usunąć. Każde ziarno jest więc naładowane ujemnie, dzięki czemu przyciąga do siebie dodatnie jony sodu. Są one jonami mobilnymi, co oznacza, że mogą być wymieniane na inne jony dodatnie. I tak właśnie się dzieje, kiedy twarda woda wpływa na złoże jonowymienne. Wówczas mobilne jony sodu są wypychane przez zawarte w wodzie jony wapnia i magnezu o silniejszym ładunku dodatnim i to one przywierają do ujemnie naładowanych ziaren żywicy. Z kolei jony sodu trafiają do wody, a dzięki tej wymianie staje się ona miękka. Odpowiedzialne za twardość wody jony wapnia i magnesu są zatrzymywane na złożu, a zmiękczona woda wypływa z urządzenia, skąd trafia do naszych kranów. Cały proces odbywa się na bieżąco, tzn. w momencie, kiedy korzystamy z wody.
Złoże jonowymienne ma określoną pojemność. Oznacza to, że jest w stanie zatrzymać tylko pewną ilość jonów wapnia i magnezu. Im maksymalna pojemność jonowymienna (m³x°dH) złoża jest wyższa, tym urządzenie będzie w stanie zmiękczyć więcej wody między regeneracjami.
Regeneracja złoża następuje, gdy jego pojemność się kończy, tzn. gdy znaczna ilość jonów sodu została zastąpiona jonami wapnia i magnezu. Wówczas konieczne jest płukanie złoża jonowymiennego solanką, czyli roztworem soli tabletkowanej i wody. Roztwór ten powoduje oderwanie jonów wapnia i magnezu od złoża. Oczyszczona żywica ponownie przyciąga do swoich ziaren jony sodu dostarczone w solance, a jej nadmiar wraz z jonami odpowiedzialnymi za twardość wody usuwany jest ze zmiękczacza do kanalizacji. W ten sposób urządzenie jest gotowe do dalszej pracy.
Regeneracja zmiękczacza wody trwa około 2 godziny. Każde urządzenie wyposażone jest w sterownik, który uruchamia ten proces w danym momencie. To kiedy nastąpi regeneracja zależy od rodzaju zastosowanego w zmiękczaniu sterownika. Najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem jest regeneracja w momencie, kiedy złoże nie straci całkowicie zdolność do wymiany jonów. Odpowiednio wcześniej aktywowany proces będzie wymagał mniejszego zużycia soli, niż ma to miejsce przy regeneracji całkowicie „zużytego” złoża. Mniejsza ilość zużywanej soli przełoży się z kolei na niższe koszty eksploatacji zmiękczacza.